Przychodnia Rodzinna (POZ) – Twój pierwszy punkt kontaktu ze Służbą Zdrowia

W polskim systemie opieki zdrowotnej, zwłaszcza w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), przychodnia rodzinna, znana również jako Podstawowa Opieka Zdrowotna (POZ), pełni rolę pierwszego i najważniejszego punktu kontaktu pacjenta ze służbą zdrowia. To tutaj pacjenci najczęściej kierują swoje kroki, gdy potrzebują porady medycznej, leczenia podstawowych schorzeń czy skierowania do specjalisty. Przychodnia POZ to miejsce, gdzie opieka zdrowotna jest kompleksowa i skierowana do całych rodzin, niezależnie od wieku.

Kto tworzy zespół POZ?

Zespół Podstawowej Opieki Zdrowotnej to zgrany team specjalistów dbający o pacjenta. Zazwyczaj w jego skład wchodzą:

1. Lekarz POZ (lekarz rodzinny, internista, pediatra): To „pierwszego kontaktu” z systemem. Lekarz POZ diagnozuje i leczy najczęstsze schorzenia, zleca podstawowe badania diagnostyczne (laboratoryjne, EKG, USG w uzasadnionych przypadkach), przepisuje leki, wystawia skierowania do specjalistów, do szpitala czy na rehabilitację. Zajmuje się również profilaktyką i edukacją zdrowotną. Lekarzem POZ może być specjalista medycyny rodzinnej, chorób wewnętrznych (internista – dla dorosłych) lub pediatrii (dla dzieci).
2. Pielęgniarka POZ: Pielęgniarka rodzinna to niezwykle ważna postać w zespole. Wykonuje zabiegi pielęgniarskie (iniekcje, zmiany opatrunków), monitoruje stan pacjentów z chorobami przewlekłymi, wykonuje szczepienia (zgodnie z kalendarzem szczepień i zaleceniami lekarza), prowadzi edukację zdrowotną, a w uzasadnionych przypadkach realizuje świadczenia w domu pacjenta.
3. Położna POZ: Położna rodzinna opiekuje się kobietami w każdym wieku, w szczególności kobietami w ciąży, w okresie połogu oraz noworodkami i niemowlętami (do 2. miesiąca życia). Realizuje wizyty patronażowe u noworodków i położnic, prowadzi edukację przedporodową i poporodową, pomaga w problemach z karmieniem piersią.

Jakie usługi świadczy przychodnia rodzinna POZ?

Zakres usług realizowanych przez przychodnię POZ na podstawie umowy z NFZ jest szeroki i obejmuje:

• Porady lekarskie (udzielane w przychodni, a w uzasadnionych medycznie przypadkach – w domu pacjenta).
• Diagnostykę i leczenie najczęstszych chorób.
• Zlecanie i interpretacja wyników podstawowych badań diagnostycznych.
• Wystawianie recept na leki.
• Wydawanie skierowań do poradni specjalistycznych, na leczenie szpitalne, na rehabilitację, na leczenie uzdrowiskowe.
• Wydawanie zleceń na wyroby medyczne.
• Wykonanie szczepień ochronnych obowiązkowych i zalecanych (zgodnie z programem szczepień).
• Przeprowadzanie bilansów zdrowia dzieci i młodzieży.
• Realizację programów profilaktycznych (np. wczesne wykrywanie chorób układu krążenia).
• Wydawanie zaświadczeń i orzeczeń lekarskich (np. ZUS ZLA – zwolnienia lekarskie).
• Pielęgniarska opieka ambulatoryjna i domowa (w tym wizyty patronażowe u dzieci).
• Opieka położnej podstawowej opieki zdrowotnej (nad kobietą i noworodkiem).

Kiedy zgłosić się do lekarza rodzinnego?

Do lekarza POZ należy zgłosić się w pierwszej kolejności w przypadku:

• Wystąpienia nagłych, niepokojących objawów choroby (gorączka, kaszel, ból gardła, ból brzucha, wysypka, itp.).
• Zaostrzenia objawów choroby przewlekłej.
• Potrzeby kontynuacji leczenia i wystawienia recepty na leki stale przyjmowane.
• Konieczności uzyskania skierowania do specjalisty lub na badania dodatkowe.
• Potrzeby wykonania szczepienia.
• Konieczności uzyskania zwolnienia lekarskiego.
• Chęci omówienia wyników badań.
• W ramach rutynowych badań profilaktycznych (np. bilans zdrowia, badanie cytologiczne u położnej POZ).
• W przypadku pytań dotyczących zdrowia i profilaktyki.

W sytuacjach zagrożenia życia (np. utrata przytomności, drgawki, nagły ostry ból w klatce piersiowej, rozległe oparzenia, udar cieplny, poród) należy wezwać zespół ratownictwa medycznego (numer 112 lub 999).

Jak zapisać się (dokonać wyboru) do lekarza rodzinnego, pielęgniarki i położnej?

Korzystanie ze świadczeń POZ w ramach NFZ jest możliwe po dokonaniu formalnego wyboru lekarza, pielęgniarki i – w przypadku kobiet – położnej podstawowej opieki zdrowotnej. Proces ten jest prosty i bezpłatny (do dwóch zmian w ciągu roku kalendarzowego, każda kolejna zmiana może wiązać się z opłatą, chyba że jest podyktowana określonymi przyczynami, np. zmianą miejsca zamieszkania lub zamknięciem przychodni).

Aby dokonać wyboru:

1. Wybierz przychodnię i lekarza: Znajdź przychodnię POZ, która Ci odpowiada, np. ze względu na lokalizację lub pozytywne opinie, i sprawdź, którzy lekarze, pielęgniarki i położne pracują w ramach umowy z NFZ.
2. Wypełnij deklarację: Udaj się do wybranej przychodni i poproś o „Deklarację wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej”, „Deklarację wyboru pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej” oraz – jeśli jesteś kobietą – „Deklarację wyboru położnej podstawowej opieki zdrowotnej”. Formularze te często są również dostępne do pobrania ze strony internetowej wybranej przychodni lub na stronie NFZ.
3. Złóż deklarację: Wypełnione deklaracje należy złożyć osobiście w rejestracji wybranej przychodni. Pamiętaj o podaniu swoich danych osobowych oraz numeru PESEL.
4. Potwierdzenie: Przychodnia powinna potwierdzić przyjęcie Twojej deklaracji. Od tego momentu jesteś „zapisany” do wybranego lekarza POZ i możesz korzystać ze świadczeń w tej placówce.

Coraz częściej istnieje również możliwość złożenia deklaracji online, za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta (IKP). To wygodna opcja, która pozwala na załatwienie formalności bez wychodzenia z domu.

Dlaczego warto mieć „swojego” lekarza rodzinnego?

Regularna opieka tego samego lekarza POZ ma wiele zalet. Lekarz zna Twoją historię chorób, wie o przyjmowanych lekach, zna Twoje uwarunkowania rodzinne i styl życia. Taka ciągłość opieki pozwala na lepszą diagnostykę, skuteczniejsze leczenie i profilaktykę dopasowaną do Twoich indywidualnych potrzeb. Lekarz rodzinny jest Twoim „medycznym przewodnikiem” w systemie opieki zdrowotnej.

Podsumowując, przychodnia rodzinna to fundament publicznej opieki zdrowotnej, oferujący szeroki zakres usług medycznych dla Ciebie i Twojej rodziny. Wybór lekarza, pielęgniarki i położnej POZ to pierwszy krok do zapewnienia sobie dostępu do podstawowej opieki medycznej w ramach NFZ. Nie zwlekaj z dokonaniem wyboru i korzystaj z przysługujących Ci świadczeń.